Kaart (cartografie) - Esztergom (stad) (Esztergomi Járás)

Esztergom (Duits: Gran) is een stad met 28.412 inwoners (2014) in het noorden van Hongarije, op ongeveer 50 km afstand van Boedapest en gelegen aan de Donau, die hier de grens met Slowakije vormt. Het is een van de oudste steden van Hongarije: sinds de 11de eeuw is het de zetel van een aartsbisdom. In deze bisschoppelijke hoofdstad van Hongarije staat dan ook de grootste kerk van het land. De stad is de hoofdplaats van het district Esztergom (Esztergomi járás). In mei 2022 kreeg Esztergom de status van "stad met comitaatsrecht" (megyei jogú város). De stad heeft een brugverbinding over de Donau die de verbinding legt met het aan de overzijde gelegen Štúrovo in Slowakije.

De eerste bij name bekende bewoners van deze plek waren de Kelten, die rond het begin van de jaartelling werden opgevolgd door de Romeinen die hier de nederzetting Solva stichtten, als onderdeel van hun Limes langs de Donau. Rond 500 vestigden zich Slaven in deze streek: uit hun taal is mogelijk de naam Esztergom afkomstig. Deze werd in 1079 voor het eerst genoemd, toen de Magyaren hier inmiddels regeerden. Sinds zij Hongarije eind 9e eeuw in bezit hadden genomen, was Esztergom de voornaamste residentie van de vorsten van het huis Árpád. Het moet grootvorst Géza zijn geweest die de heuvel, waar al eerder een Keltische nederzetting en een Romeinse castrum hadden gelegen, als verblijfplaats koos. Esztergom werd daarmee de eerste hoofdstad van de jonge staat Hongarije. Vorst Géza liet zich op latere leeftijd tot christen dopen en zijn zoon werd rond het jaar 1000 als Stefanus I van Hongarije de eerste christenkoning. Hij is het geweest die het aartsbisdom stichtte en binnen de burcht een kathedraal liet bouwen.

De burcht kwam in 1198 in handen van de aartsbisschop: vanaf 1256 bevond zich hier definitief geen koninklijke residentie meer. De stad bleef het geestelijke centrum van Hongarije, totdat ze in 1543 in handen viel van het Ottomaanse Rijk. De aartsbisschop week in dat jaar uit naar Nagyszombat (thans Trnava in Slowakije). In 1686 verdreven de Habsburgers de Turken uit de stad, maar pas in 1820 keerde de aartsbisschop er terug. Twee jaar later begon de bouw van de huidige basiliek.